5 هدف اصلی سفر پمپئو به عربستان و امارات

به گزارش راهبرد معاصر؛ درحالی که کمتر از یک هفته از حملات گسترده ارتش و کمیته‌های مردمی یمن به تأسیسات حیاتی و نفتی عربستان سعودی سپری می‌شود، آمریکایی‌ها تلاش‌های دیپلماتیک خود را برای بهره‌برداری از تحولات جدید در جنگ یمن کلید زده‌اند تا از این رهگذر به سلسله اهداف مختلف خود در منطقه دست پیدا کنند. درهمین راستا، «مایک پمپئو» وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا روز گذشته در سفری عازم عربستان سعودی شد. وی در بدو ورود به خاک عربستان سعودی در سخنانی مدعی شد که حمله تلافی‌جویانه ارتش و نیروهای مردمی یمن به تأسیسات نفتی عربستان، تأمین انرژی جهانی را در معرض خطر قرار می‌دهد. وی همچنین با تکرار مواضع پیشین ایالات متحده آمریکا درخصوص حملات انجام‌شده به تأسیسات عربستان سعودی، مدعی شد که این حملات کار یمنی‌ها نبوده است. وی ادعا کرد: «حمله اخیر به تأسیسات نفتی شرکت آرامکو یک اقدام جنگی علیه عربستان سعودی بوده و تهران مسئول آن است»!

پمپئو در جریان سفر به عربستان سعودی با «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی نیز دیدار و گفتگو کرد. وزیر خارجه آمریکا پس از این دیدار که در شهر «جده» عربستان انجام شد، بار دیگر به اتخاذ مواضع ضد ایرانی مبادرت ورزید و مدعی شد: «رفتار تهدیدآمیز ایران تحمل نخواهد شد». وی همچنین پس از دیدار مذکور با انتشار یک پست در صفحه توئیتر خود نوشت: «با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان دیدار و درخصوص حملات بی‌سابقه علیه زیرساخت‌های نفتی آن صحبت کردم. ایالات متحده آمریکا در کنار عربستان ایستاده است و از حق این کشور برای دفاع از خود حمایت می‌کند». پمپئو قرار است پس از عربستان، به امارات نیز سفر کرده و با مقامات ارشد آن ازجمله ولیعهد أبوظبی دیدار و گفتگو کند. وی از رهگذر سفر به عربستان و امارات به دنبال تحقق اهدافی است که بدان اشاره می‌شود.

1ـ تشکیل ائتلاف ضد ایرانی در سطح منطقه

ایالات متحده آمریکا به ویژه پس از روی کار آمدن «دونالد ترامپ» به عنوان رئیس‌جمهور در این کشور به دنبال تشکیل یک ائتلاف ضد ایرانیِ منسجم در سطح منطقه بوده است. با این‌حال، به دلیل تشتت در مواضع کشورهای عربی در این زمینه آمریکایی‌ها هیچ وقت نتوانستند به توفیق محسوسی در هدف مذکور خود دست پیدا کنند. علت این مسأله هم آن است که مخالفت شماری از کشورهای عربی ازجمله عراق، لبنان، عمان، مصر و کویت عملا طرح ایالات متحده آمریکا برای تشکیل ائتلاف ضد ایرانیِ متحد در منطقه را با چالش مواجه ساخت.

علیرغم شکست آمریکایی‌ها در عرصه تشکیل یک ائتلاف منطقه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران، مقامات کاخ سفید همچنان به تلاش‌های خود جهت جامه عمل پوشاندن به این هدف ادامه می‌دهند و به همین دلیل، یکی از مهمترین اهداف سفر «مایک پمپئو» به عربستان سعودی و امارات متحده عربی در همین چارچوب قابل تعریف و تبیین است.

اظهارات ضد ایرانی پمپئو از بدو ورود به عربستان سعودی تا دیدار با بن‌سلمان و حتی پس از این دیدار که پیشتر بدان اشاره شد خود به تنهایی مؤید این مدعاست. این تلاش‌های ایالات متحده نشان می‌دهد که آن‌ها تحت هیچ شرایطی نمی‌خواهند شاهد مرگ تدریجی رؤیای خود در تشکیل ائتلاف منطقه‌ای علیه ایران، باشند. این تلاش‌ها درحالی است که ادعاهای ضد ایرانی ایالات متحده دستمایه تمسخر رسانه‌های بین‌المللی نیز قرار گرفته است.

درهمین‌راستا، روزنامه «تایمز کره» درباره ادعاهای مقامات آمریکایی علیه ایران نوشت: «در حال حاضر اگر یک سیاره یا شهاب سنگ در حال برخورد به زمین باشد، جای تعجب نیست که آمریکا، ایران را مقصر معرفی کند، ادعای واشنگتن علیه ایران در زمینه حمله به تأسیسات نفتی آرامکو درحالی است که هیچ مدرکی دال بر اینکه هواپیماهای بدون سرنشین از ایران به پرواز درآمده باشند، وجود ندارد».

2ـ احیای طرح شکست خورده ائتلاف دریایی

احیای طرح شکست‌خورده تشکیل ائتلاف دریایی در منطقه خلیج فارس از جمله دیگر اهداف مهم و اصلی «مایک پمپئو» وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا در سفر به عربستان سعودی و امارات است. آمریکایی‌ها قریب به 2 ماه است که به دنبال تشکیل ائتلاف مذکور هستند اما تاکنون نتوانسته‌اند به هدف خود در این عرصه برسند.

مخالفت بسیاری از کشورها با درخواست‌ رسمی کاخ سفید جهت تشکیل ائتلاف دریایی مهمترین عامل شکست طرح واشنگتن در این زمینه محسوب می‌شود. تاکنون کشورهایی نظیر فرانسه، آلمان، اسپانیا، هلند، کره‌جنوبی، ژاپن و ... مخالفت قاطع خود با حضور در ائتلاف دریایی آمریکا در خلیج فارس را رد کرده‌اند، چراکه معتقدند تشکیل این ائتلاف زمینه‌های درگیری با جمهوری اسلامی ایران را فراهم خواهد آورد و وقوع چنین درگیری در سایه قدرت یافتن جمهوری اسلامی خوشایندشان نیست.

با تمامی این‌ها آمریکایی‌ها هنوز شکست طرح تشکیل ائتلاف در خلیج فارس را نپذیرفته‌اند. این مسأله در اظهارات چندی پیش وزیر خارجه آمریکا به خوبی نمایان است؛ زمانی که گفت: «واشنگتن همچنان به تشکیل ائتلاف دریایی در خلیج فارس خوشبین است». ازهمین‌روی، پمپئو در جریان سفر به عربستان سعودی تلاش کرد تا با بهره‌برداری از توهمی به نام «تهدید ایران» ریاض را نسبت به حضور در ائتلاف دریایی مجاب سازد. پمپئو در جریان سفر به امارات هم در همین‌راستا تلاش خواهد کرد. واشنگتن از رهگذر این تلاش‌ها به دنبال حفظ وجهه و آبروی خود در عرصه بین‌المللی است، چراکه انتقادات از آن در سایه شکست در تشکیل ائتلاف دریایی بالا گرفته است.

درهمین راستا، خبرگزاری روسی «اسپوتنیک» با انتشار مطلبی تحت عنوان «شکست فاجعه‌بار» آمریکا در تشکیل ائتلاف دریایی در خلیج فارس، نوشت: «کشورهای مختلف جهان دریافته‌اند که هرچقدر حضور نظامی‌شان در خلیج فارس افزایش یابد، احتمال ظهور و بروز درگیری در این منطقه نیز افزایش پیدا خواهد کرد. به همین دلیل آن‌ها دست رد به سینه ایالات متحده آمریکا زدند».

3ـ واشنگتن و بازهم دوشیدن شیر سران عرب

علاوه‌بر آنچه که گفته شد، یکی دیگر از اهداف «مایک پمپئو» از سفر به عربستان سعودی و امارات متحده عربی فراهم کردن زمینه جهت دوشیدن بیشتر شیر سران عرب به ویژ حکام ریاض و ابوظبی است. آمریکایی‌ها حملات گسترده یمنی‌ها به تأسیسات نفتی عربستان سعودی در آرامکو را دستاویزی برای تحقق این هدف خود قرار داده‌اند.

تلاش ایالات متحده آمریکا برای تحقق هدف مذکور را در توئیت‌های چند روز اخیر «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور این کشور پس از حملات به تأسیسات نفتی آرامکو، می‌توان جستجو کرد. رئیس‌جمهوری آمریکا در یکی از پست‌های خود در توئیتر با بیان اینکه حمله به آرامکو، حمله به عربستان سعودی بوده است و نه ایالات متحده، تاکید کرد: «حقیقت این است که اگر ما تصمیم به انجام اقداماتی و حفاظت از ریاض را بگیریم، سعودی‌ها باید در آن مشارکت داشته باشند؛ این مشارکت شامل پرداخت هزینه هم می‌شود و آن‌ها کاملا به این مساله واقف هستند».

بنابراین، پر واضح است که آمریکایی‌ها قصد دارند از شرایط موجود نیز برای بهره‌برداری حداکثری از منابع مالی کشورهای عربی و در رأس آن‌ها عربستان سعودی و امارات، دارند. لذا می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که وزیر خارجه آمریکا در سفر به عربستان و امارات یک پیام اصلی برای شرکای منطقه‌ای واشنگتن دارد با این مضمون که آمریکا آن‌ها را در منطقه به شرط پرداخت هزینه‌ها، تنها نخواهد گذاشت و این معنایی جز دوشیدن بیشتر شیر سران مرتجع عرب ندارد.

4ـ تلاش برای عقد قراردادهای تسلیحاتی جدید در منطقه

از سوی دیگر، آمریکایی‌ها در سایه تحولات کنونی منطقه و افزایش تنش‌ها به دنبال رونق بخشیدن به بازار تسلیحاتی خود نیز هستند. آن‌ها قصد دارند به بهانه به خطر افتادن مواضع و تأسیسات حیاتی عربستان اینگونه القاء کنند که کشورهای عربی جملگی به تجهیزات و تسلیحات نظامی ایالات متحده آمریکا نیاز مبرم دارند. این تلاش ایالات متحده آمریکا تنها عربستان سعودی و امارات را دربر نمی‌گیرد و دیگر کشورهای منطقه را نیز شامل می‌شود.

به عنوان نمونه، روز سه شنبه هفته جاری بود که «سلمان بن حمد آل خلیفه» ولیعهد بحرین از امضای قرارداد خرید نخستین سامانه دفاع موشکی «پاتریوت» از آمریکا خبر داد. ولیعهد بحرین در دیدار با رئیس‌جمهور آمریکا گفت که این کشور قرارداد خرید اولین سامانه دفاع موشکی پاتریوت را با آمریکا امضا کرده است. این سامانه دفاع موشکی دارای چهار بخش عملیاتی رادار، اتاق کنترل، واحد موشک و آتش‌بار است.

از سوی دیگر، ایالات متحده آمریکا درحال حاضر خود را در مسیر رقابت تسلیحاتی با روسیه می‌بیند و به این نتیجه رسیده است که مسکو تلاش‌های خود برای تصاحب بازار تسلیحاتی آمریکایی‌ها در منطقه را کلید زده است؛ به ویژه اینکه اخیرا اخبار و گزارش‌های زیادی پیرامون پیشنهاد «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه به سران سعودی برای خرید سلاح روسی، منتشر شده است.

آمریکایی‌ها به هیچ وجه نمی‌خواهند بازار تسلیحاتی پُررونق خود در منطقه را به رقیب شرقی خود یعنی روسیه واگذار کنند. به همین دلیل با اعزام پمپئو به کشورهای عربستان و امارات تلاش کردند تا فعال‌ترین مراکز خریدِ تسلیحات خود در منطقه را همچنان در چنگ خود حفظ کنند.

افزون برآنچه که گفته شد، تلاش‌های اخیر دولت عراق برای خریداری سامانه دفاع موشکی «اس ـ 400» از روسیه نیز زنگ خطر را برای آمریکایی‌ها به صدا درآورده است و آن‌ها به شدت نگران فراگیر شدن خرید سلاح روسی توسط کشورهای عربی هستند. لذا در شرایط کنونی، عقد قراردادهای تسلیحاتی جدید در منطقه را در دستور کار خود قرار داده‌اند.

5 ـ باج‌خواهی از سران أبوظبی در دستور کار

در عین حال، ایالات متحده آمریکا باج‌خواهی از امارات متحده عربی در شرایط کنونی را نیز در دستور کار خود قرار داده است. آمریکایی‌ها تحولات اخیر در یمن و مواضع اماراتی‌ها را رصد کرده‌اند و به خوبی به این نتیجه رسیده‌اند که سران ابوظبی به شدت نگران قدرت روزافزون نیروهای یمنی هستند. مواضع چندی پیش «أنور قرقاش» وزیر مشاور در امور خارجی یمن خود مؤید این مسأله است. وی در جریان یک پست توئیتری صراحتا اذعان کرد: «حملات یمنی‌ها دامن امارات را هم خواهد گرفت».

از سوی دیگر، تهدیدات اخیر نیروهای یمنی علیه امارات متحده عربی نیز موجب شده است تا ایالات متحده آمریکا از بهانه‌های کافی برای باج‌خواهی از اماراتی‌ها برخوردار باشد. «محمد عبدالسلام» سخنگوی جنبش «أنصارالله» یمن چندی پیش اعلام کرد: «امارات امروز بیش از هر زمان دیگری مستحق یک عملیات بزرگ و استراتژیک علیه مواضع حساس و حیاتی آن توسط یمنی‌هاست». وی در ادامه افزود: «ما فعلا اوضاع را رصد می‌کنیم تا ببینیم ابوظبی تا چه میزان در ادعای خود مبنی بر عقب‌نشینی از یمن جدی است».

براساس آنچه که گفته شد، پمپئو از رهگذر سفر به أبوظبی به دنبال اعمال فشار حداکثری بر امارات به منظور باج‌خواهی از آن به بهانه نزدیک بودن خطر جدی یمنی‌ها علیه آن، است تا بدین‌ترتیب، از یک سوی، نوعی مسابقه تسلیحاتی میان ریاض و ابوظبی در خریداری سلاح‌های آمریکا، ایجاد شود و از سوی دیگر، امارات به درخواست آمریکا برای حضور در ائتلاف دریایی در خلیج فارس، پاسخ عملی بدهد.

نتیجه‌گیری

ایالات متحده آمریکا حملات استراتژیک یمن به تأسیسات نفتی «آرامکو» عربستان را بهترین فرصت برای دوشیدن بیشتر خاندان سعودی و متحدان آن‌ها قلمداد می‌کند و در صدد است تا پیش از فروکش کردن التهابات اخیر به اهداف خود جامه عمل بپوشاند. درست به همین دلیل است که «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا نماینده ویژه خود یعنی «مایک پمپئو» وزیر خارجه این کشور را به عربستان سعودی و امارات متحده عربی اعزام کرده است.

رونق بخشیدن به بازار تسلیحاتی آمریکا در سایه آغاز تلاش‌های روسیه برای جلب نظر مثبت سران عرب جهت خریداری تسلیحات روسی نیز ازجمله دیگر اهداف وزیر خارجه آمریکا از سفر به عربستان و امارات محسوب می‌شود. وزیر خارجه آمریکا از رهگذر سفرهای مذکور تلاش می‌کند تا طرح‌های شکست‌خورده ایالات متحده آمریکا ازجمله طرح تشکیل ائتلاف منطقه‌ای علیه ایران و همچنین طرح تشکیل ائتلاف دریایی در منطقه خلیج فارس را احیاء کند.